Perkusjonalia to ogólna nazwa dla wszystkich tych małych, ale niezwykle istotnych instrumentów perkusyjnych. Potocznie mówi się o nich "przeszkadzajki". Są one zazwyczaj wykonane z drewna, metalu, skóry lub tworzyw sztucznych i są dostępne w różnych rozmiarach i kształtach. Do najpopularniejszych instrumentów perkusyjnych należą: tamburyn, marakasy, bongosy, conga, clavesy, guiro, shaker, cabasa, cowbell, block, trójkąty, darabuka, djembe, cajon, udu, darbuka, kanjira, kastaniety, tabla, cajita, pandero, pandeiro... i tak można wymieniać bez końca. Nie bez przyczyny katalogi instrumentów perkusyjnych mają po kilkaset stron.
Każdy z tych instrumentów ma swoje własne brzmienie i charakterystyczne właściwości, które wpływają na jego wyjątkowość. Perkusjonalia są szeroko stosowane w muzyce rozrywkowej, jazzowej, rockowej, folkowej, a nawet klasycznej. Są one również używane w muzyce etnicznej, takiej jak afrykańska, latynoska, arabska, indyjska, chińska, japońska, koreańska, a nawet w muzyce współczesnej.
Instrumenty te są często używane do tworzenia tła i wypełniania przestrzeni w utworach muzycznych. Są one również używane do tworzenia rytmu, który może być używany jako podstawa dla innych instrumentów. Perkusjonalia są również często używane w teatrze, filmie i reklamie. Mogą one wprowadzić dodatkowy element do utworu muzycznego, który może wpłynąć na jego charakter i nastrój.
Mogą one również być używane do tworzenia efektów specjalnych, takich jak dźwięki burzy, piorunów, wybuchów, deszczu, szumu morza itp. Perkusjonalia są dostępne w różnych rozmiarach, kształtach i materiałach.
Perkusjonalia to świetny sposób na wprowadzenie dodatkowego elementu do utworu muzycznego. Niezależnie od tego, czy jesteś profesjonalnym muzykiem, czy po prostu lubisz eksperymentować z muzyką, perkusjonalia mogą być świetnym sposobem na wprowadzenie nowych elementów do swojej twórczości.
Perkusjonalia (instrumenty perkusyjne) to bardzo bogata rodzina instrumentów, które nie zawsze grają pierwsze skrzypce w zespole, ale jak żaden inny instrument potrafią ubarwić utwór czy wręcz zmienić jego klimat. Od dużych bębnów jak conga, przez cajony, tamburyna po shakery.
Nie trzeba być zawodowym bębniarzem żeby grać na większości z tych instrumentów. Instrumenty perkusyjne dają za to dużo radości z grania i podkreślają rytm muzyki. Jeśli szukasz mocnego groove'u lub delikatnego szumu, na pewno znajdziesz coś dla siebie pośród tych instrumentów co podkreśli rytm twojej muzyki. Instrumenty perkusyjne sprawiają, że nasz świat jest kolorowy!
Bongosy
Są to kubańskie instrumenty perkusyjne składające się z dwóch, połączonych ze sobą bębenków. Korpusy wykonane z drewnianych klepek zwężają się ku dołowi. Oba bębenki są tej samej wysokości, ale różnią się średnicą. Instrument jest wyposażony w membrany ze skóry naturalnej lub coraz bardziej popularne naciągi syntetyczne. Te ostatnie są całkowicie odporne na zmiany wilgotności i nie ma potrzeby częstego strojenia, które odbywa się za pomocą śrub naciągowych w formie haków.
Cabasa
Ciekawy instrument perkusyjny wywodzący się z Brazylii, który swój charakterystyczny szumiący dźwięk zawdzięcza koralikom przesuwanym po karbowanym cylindrze. Często używany w zespołach grających muzykę latynoamerykańską. Cabasa występuje także jako dodatek do cajonu i w takim przypadku nie posiada rączki tylko rzep służący do zamocowania go na płycie cajona.
Cajon
Cajon to nic innego jak drewniana skrzynia z otworem. Instrument wymyślony przez afrykańskich niewolników w Ameryce przywędrował do Europy gdzie znalazł szerokie zastosowanie we flamenco, a później w graniu ulicznym. W środku skrzyni zamontowane są struny lub sprężyny, które są odpowiedzialne za charakterystyczny werblowy dźwięk. Gra się na nim siedząc i uderzając rękoma choć możliwe jest także modulowanie dźwięku stopą. Cajon wyposażony w dodatkowe akcesoria takie jak kastaniety, cabasy, specjalną stopę czy tamburyn potrafi z powodzeniem pełnić rolę mobilnego zestawu perkusyjnego. Wbrew pozorom z tego prostego instrumentu można wyczarować naprawdę dużo ciekawych brzmień.
Clavesy
Bardzo proste instrumenty perkusyjne składające się z dwóch drewnianych walców. Krótki i wysoki dźwięk clavesów często można usłyszeć w muzyce kubańskiej i latino. Gramy na nim uderzając jednym walcem o drugi. Kluczowy dla jakości dźwięku jest sposób trzymania clavesów tak by ten uderzany miał szansę dobrze wybrzmieć.
Chimesy
Bardzo ciekawy instrument perkusyjny zbudowany z metalowych pręcików różnej długości zawieszonych na drewnianej poprzeczce. Często wykorzystywany w muzyce klasycznej i rozrywkowej, daje delikatny dzwonkowy dźwięk, który pięknie wzbogaca muzykę.
Chimesy można zamontować na statywie talerzowym lub dedykowanym uchwycie.
Conga
Z jakim instrumentem kojarzy Wam się najbardziej muzyka kubańska? ...no właśnie Conga! Pełen skład tych bębnów to kolejno: Nino, Quinto, Conga i Tumba. Bębny różnią się średnicą, a co za tym idzie wysokością dźwięku. Zazwyczaj używa się dwóch i mają one określona rolę w rytmie. Bębny te są wykonane jak drewniane beczki czyli z klepek tworzących wybrzuszony korpus. Produkuje się też instrumenty o korpusach syntetycznych i te są lżejsze i mniej podatne na warunki atmosferyczne. Naciąg najczęściej wykonany jest z naturalnej skóry.
Choć conga są kojarzone z muzyką afro-kubańską to ich brzmienie można spotkać w wielu gatunkach nie mających nic wspólnego z tą muzyką. Są szeroko wykorzystywane w reggae, jazzie i wszelkich odmianach muzyki folkowej. Wyśmienite instrumenty perkusyjne, które wymaga od grającego dużej wprawy i ćwiczeń.
Cowbelle i Bloki
Instrumenty perkusyjne w formie otwartego z jednej strony pudełka, charakteryzujące się zwykle wysokim przeszywającym, ale krótkim tonem. Często używane w muzyce latynoskiej, ale także popularne w większości gatunków muzycznych. Blocki zazwyczaj są wykonane z twardego tworzywa sztucznego lub drewna, natomiast cowbelle to instrumenty metalowe.
Większość bloków i cowbelli jest wyposażona w mocowanie do uchwytu, dzięki któremu zainstalujemy instrument na bębnie basowym lub statywie.
Darabuka i Doumbeck
Wywądząca się z Bliskiego Wschodu darabuka to metalowy bęben w kształcie kielicha, najczęściej wykonany z aluminium. Sam instrument jest bardzo lekki, ale potrafi być bardzo głośny. Mistrzowie tego instrumentu to najczęściej muzycy wykonujący tradycyjna muzykę z Bliskiego Wschodu, jednak jest ona także wykorzystywana w muzyce popularnej i elektronicznej. Darabuka, oraz Doumbeck to dwa pokrewne instrumenty, o zbliżonym brzmieniu, jednak pochodzące z dwóch regionów świata. Darabuka pochodzi z Turcji, posiadający bardziej zaokrąglone krawędzie Doumbek to instrument egipski.
Didgeridoo
Według niektórych źródeł to najstarszy instrument dęty na świecie, a wiec tak do końca nie jest to instrument perkusyjny... choć fantazja perkusistów nie ma granic i kto wie co można z niego wyciągnąć?!
Instrument w formie rury, wykonany z drewna lub materiałów syntetycznych pochodzi z Australii, gdzie został wynaleziony przez Aborygenów. Większość doświadczonych muzyków grających na didgeridoo wykorzystuje tzw. technikę oddechu cyrkulacyjnego, polegającą na równoczesnym dmuchaniu powietrzem z ust i wciąganiu go do płuc przez nos. Używając tej techniki, dobry muzyk może nieustannie grać jeden modulowany dźwięk tak długo, jak tylko chce. Na współczesnych nagraniach mistrzowie didgeridoo potrafią grać nieustannie przez parę godzin.
Djembe
Bęben wywodzący się z Afryki o kształcie kielicha. Najczęściej drewniany z naciągiem sznurkowym lub syntetyczny z naciągiem mechanicznym - łatwiejszym w strojeniu dla niedoświadczonych bębniarzy. Membrana djembe jest zrobiona zazwyczaj ze skóry koziej, ale może też być syntetyczna imitująca naturalną skórę. Ta druga nie jest wrażliwa na zmiany wilgotności i w przypadku grania na zewnątrz wygrywa stabilnością stroju. Z djembe możemy wydobyć trzy brzmienia: Bas - najniżej brzmiący dźwięk, wyzwalany poprzez uderzenie otwartą dłonią na środku membrany, Ton - inaczej "open" uzyskujemy przez uderzenie przy krawędzi bębna dłonią wyprostowaną ze złączonymi palcami oraz Slap - najwyżej brzmiący dźwięk wyzwalany dłonią wygiętą w lekki łuk, tak by złączone palce uderzyły jako pierwsze.
Guiro
Guiro to cylindryczny instrument o karbowanej powierzchni. Dźwięk wydobywany jest poprzez rytmiczne pocieranie pałeczką (w zestawie z instrumentem) o żłobioną powierzchnię. Brzmienie guiro jest najbardziej kojarzone z muzyką latynoamerykańską i w tym gatunku najczęściej wykorzystywane. Instrument może być wykonany z drewna, metalu lub tworzywa sztucznego.
Janczary
Instrument kojarzony z dźwiękiem końskich zaprzęgów, w gwarze podhalańskiej nazywany też turlikami. Jako instrument muzyczny występuje w formie metalowych dzwoneczków zamocowanych na drewnianej pałce lub skórzanym pasku z rączką. Dzwoneczki wydają brzmienie nazywane często "dźwiękiem sań". W zależności od modelu liczba dzwoneczków najczęściej waha się pomiędzy 8 a 25 sztuk.
Kalimba
Z reguły niewielkich rozmiarów instrument zbudowany z drewnianej podstawy i metalowych blaszek - rezonatorów o określonej wysokości dźwięku. Na kalimbie gra się kciukami trzymając instrument oburącz. W zależności od wielkości instrumentu kalimba może być wyposażona w różną ilość rezonatorów. Ciekawy instrument na którym można wygrywać rytmiczne melodie brzmiące nieco jak pozytywka. Kalimba, znana też jako mbira, canca, insimbi czy zanza to instrument wywodzący się z Afryki i kojarzony głównie z tamtejszą muzyką etniczną. Obecnie jest wykorzystywana w różnych gatunkach muzycznych.
Kastaniety
Instrument perkusyjny wywodzący się z Hiszpanii, gdzie był używany przez tamtejsze tancerki. Kastaniety są do dziś używane w ten sposób chociażby we flamenco, ale ich zastosowanie rozszerzyło się także na inne gatunki muzyki popularnej. Dźwięk jest wydobywany poprzez uderzanie o siebie dwóch drewnianych "muszelek" połączonych sznurkiem. Kastaniety występują także w formie akcesorium do cajona, mają nieco inną budowę, kształt i rozmiar, ale efekt dźwiękowy jest zbliżony do tych tradycyjnych.
Kij deszczowy
Ten instrument to trochę taki shaker, ale w formie długiej tuby w której drobne ziarenka przesypują się leniwie. Dźwięk jaki tworzy instrument to spokojny, nieco hipnotyczny szum
przypominający odgłos deszczu lub oceanu. Są tacy, którym podobno udaje się wywołać opady za pomocą tego instrumentu, co może mieć zbawienny efekt w okresach suszy ;-)
Sama tuba może być drewniana lub syntetyczna i jest najczęściej ozdobiona etnicznymi wzorami. Szamański instrument dla muzyków ceniących magię w muzyce.
Shakery i marakasy
Instrumenty, których podstawowym zadaniem jest rytmiczny szum, który dodatkowo wzbogaca lub napędza rytm. Często jest to jedyny instrument perkusyjny używany przez solistów, ale wyśmienicie wpisuję się tez w większych składach gdzie pełni rolę podkreślającą grę perkusisty.
Shakery mogą występować w formie popularnego jajeczka, walca lub dowolnego kształtu, który umożliwia rytmiczne przesypywanie ziarenek umieszczonych we wnętrzu instrumentu.
Marakasy są zwykle głośniejsze i dodatkowo posiadają rączkę co zmienia nieco uzyskiwany efekt dźwiękowy. W zależności od grubości ziarenek brzmienie tych instrumentów może być bardzo miękkie i ciche (drobne ziarenka) lub ostre i głośne (grubsze ziarenka).
Tamburyn
Chyba nikomu nie trzeba tłumaczyć co to za instrument. Bawiliśmy się nim już w przedszkolu na zajęciach z rytmiki, więc większość z nas już kiedyś na nim grała. Jednak tamburyn może przybierać różną postać, od klasycznej obręczy z talerzykami, przez podłużne z rękojeścią, aż po takie umieszczane na stopie. Podstawa to metalowe talerzyki uderzające rytmicznie o siebie i to one są odpowiedzialne za ten charakterystyczny dźwięk tamburyna, które wszyscy znamy. Niektóre mają uchwyt na statyw, inne można położyć na werblu czy hi-hacie, a są też takie na palec czy stopę. Wszystkie chwyty dozwolone!
Trójkąt
Instrument wykonany z metalowego pręta wygiętego w kształt trójkąta, gra się na nim uderzając metalową pałeczką. Pałeczki mogą być różnej grubości co ma wpływ na brzmienie instrumentu. Trójkąt jest często wykorzystywanym instrumentem perkusyjnym w klasyce, rzadziej w jazzie czy muzyce rozrywkowej, ale i tu znajdzie swoje zastosowanie.
Vibra Slap
Oryginalny w budowie i brzmieniu instrument, wydający ciekawy wibrujący dźwięk. Brzmienie jest uzyskiwane poprzez uderzenie w drewnianą kulkę, co wprawia w wibracje drewniany blok na drugim końcu instrumentu. W środku drewnianego bloku umieszczone są drobne, metalowe walce, które są odpowiedzialne za terkoczące brzmienie. Typowy instrument efektowy, spotykany często w muzyce latynoamerykańskiej, a także muzyce ilustracyjnej jak słuchowiska czy audycje dla dzieci.
Uchwyty i statywy do perkusjonaliów
Dużą część perkusjonaliów da się zamontować na specjalnych uchwytach czy wręcz statywach. Ułatwia to znacznie granie na nich zwłaszcza gdy stanowią część zestawu perkusyjnego czy też cajona z dodatkowymi akcesoriami. Instrumenty takie jak cowbelle, bloki, tamburyna itp. wyposażone są w specjalne mocowania, które służą do instalowania ich na uchwytach. Same uchwyty są przeznaczone do mocowania na statywach talerzowych, obręczy bębna basowego lub floor toma. Do instrumentów takich jak bongosy przeznaczone są specjalne statywy, które ułatwiają odpowiednie ustawienie ich do gry i eliminują konieczność trzymania ich na kolanach.
FAQ
1. Jaką żywotność mają naciągi w instrumentach perkusyjnych i co zrobić jak się zużyją?
Naciągi w takich instrumentach jak bongosy, djembe czy conga mają bardzo długą żywotność i przy odpowiednim użytkowaniu pozostają w dobrej kondycji przez wiele lat. Trzeba pamiętać o kilku podstawowych zasadach, takich jak przechowywanie w warunkach stałej wilgotności i temperatury (w żadnym przypadku przy kaloryferze zimą :-), zdejmowanie pierścionków przed grą, nie używanie twardych pałek perkusyjnych, które mogą uszkodzić naciąg mechanicznie lub powodować szybkie wycieranie jego powierzchni.
Naciągi syntetyczne są mniej podatne na zmiany temperatury i wilgotności, więc jeśli masz zamiar grać na ulicy czy w plenerze naciągi tego typu będą bezpieczniejszą opcją. Naciągi ze skóry naturalnej brzmią z reguły lepiej, ale wymagają więcej dbałości o przechowywanie i odpowiednie traktowanie, będzie też potrzeba częstszego strojenia takich naciągów.
Jeśli twój naciąg jest już zużyty lub uszkodzony należy go wymienić. Wybór odpowiedniego naciągu często nie jest taki prosty, bo o tym czy naciąg będzie pasował czy nie, decyduje nie tylko jego średnica. Na przykład naciągi do bongosów Meinla nie będą pasowały do instrumentu o tych samych rozmiarach innego producenta. Najlepiej podać model instrumentu, na podstawie którego jesteśmy w stanie dobrać naciąg dedykowany do tego konkretnego bębna. Myśląc o zakupie nowego instrumentu warto zainwestować w markowy sprzęt ponieważ w przypadku tych tanich, no-name'owych często okazuje się, że kupno nowego naciągu graniczy z cudem lub jest po prostu niemożliwe.
2. Jaki uchwyt/statyw do perkusjonaliów wybrać?
W zależności od tego gdzie chcemy zamontować konkretny instrument, mamy do wyboru uchwyty na statyw talerzowy lub na bęben basowy, a także uchwyty na cowbell lub blok przeznaczone do użytku ze stopą perkusyjną.
Uchwyty na bęben basowy mogą mieć bardzo prostą konstrukcję, bez regulacji oddalenia od grającego i w takim przypadku musimy liczyć się z tym, że pozycja cowbella będzie z góry narzucona. W ofercie mamy też mocowania, które pozwolą na płynną regulację pozycji i taki uchwyt będzie najodpowiedniejszy gdy chcemy zamocować duży, a co za tym idzie długi cowbell.
Regulacja odległości pozwoli nam tak ustawić cowbell by nie był za blisko i nie wchodził nam na kolano. Od pewnego czasu w ofercie różnych producentów znajdziemy też uchwyty mocowane do obręczy stalowych tomów. Takie uchwyty w połączeniu z odpowiednim ramieniem pozwolą na zamontowanie tamburyna, cowbella lub bloku np. na floor tomie. Możemy też wykorzystać ten uchwyt do powieszenia splasha. Jeśli zamierzamy grać na cowbellu/bloku nogą należy wybrać uchwyt dostosowany do zamontowania stopy perkusyjnej. Jest to powszechnie wykorzystywane akcesorium w muzyce latynoamerykańskiej.
Perkusjonalia wszelkiej maści możemy też zamontować na statywie talerzowym za pomocą uchwytów z clampem. Takie uchwyty występują w wersji z jednym lub wieloma ramionami. Ta druga opcja pozwala na zamontowanie naprawdę sporej ilości przeszkadzajek.
Bębny takie jak bongosy czy conga możemy zainstalować na specjalnych statywach wyposażonych w uchwyty dedykowane do tych instrumentów.
3. Co zrobić jeśli instrument, którego szukam nie występuje w ofercie sklepu?
Oferta producentów perkusjonaliów jest bardzo szeroka. Od typowych przeszkadzajek jak shakery, tamburyna czy bongosy po te bardziej wyszukane, etniczne instrumenty jak udu, bębny ramowe lub instrumenty brazylijskie. Jeśli znalazłeś instrument, który Cię interesuje, a nie ma go w ofercie internetowej sklepu możesz do nas napisać lub zadzwonić, a my postaramy się go sprowadzić. Jeśli instrument jest dostępny w magazynie europejskim dystrybutora czas oczekiwania nie powinien być dłuższy niż 10-14 dni.
4. Jak przechowywać cajon i inne instrumenty drewniane?
Podstawową zasadą dbania o instrumenty drewniane takie jak cajon czy bębny etniczne jest przechowywanie ich w warunkach stałej temperatury i wilgotności. Temperatura pokojowa w zakresie 18-25 °C w zupełności wystarczy, jednak największym problemem jest wilgotność, zwłaszcza w okresie grzewczym. Optymalna wilgotność dla instrumentów drewnianych to 45-55%. Niestety w okresie grzewczym wilgotność w pomieszczeniach, w których są odkręcone grzejniki znacznie spada. Zbyt suche powietrze negatywnie wpływa na instrumenty drewniane, przestają one dobrze brzmieć, drewno może się odkształcać, a w skrajnych przypadkach pękać.
Polecamy nie trzymać instrumentów przy wszelkiego rodzaju źródłach ciepła, jak kaloryfery, kominki itp. Instrument nie powinien też stać przez dłuższy czas na słońcu. W pomieszczeniach mocno przesuszonych warto też postawić nawilżacz powietrza. Jeżeli interesują Cię instrumenty perkusyjne i masz jakieś pytania, skontaktuj się z Nami!